Esperanto - Ŝoko, kaj Kontraŭ Ŝoko
M. H. Sabeb-Zamani (MHSZ)
Historia Skizo pri la Esperanto-Movado en Irano: 1910-1984
La raporto kovras ĉefajn liniojn de du prelegoj, post-diskutoj, demandoj, kaj respondoj en Iran-Esperanto-kunsido (15.11.84), en resuma formo.
La historion de la Esperanto-movado en Irano oni povus dividi en kvar partoj:
1- 1910-1933: Post la konstituada revolucio en Irano
La unua ondo de la irana Esperanto-movado ekkomenciĝis per iu du-paĝa artikolo, nome "La Nova Lingvo-Esperanto", kiu aperis somere de 1910 en monata revuo Bahar (Printmpo, 2-a eld., 1321 H./1942, p.428-429). La revuo mem estis unu elstara frukto de la Irana Konstitucia Revolucio (1285/1906). La verkinto de la artikolo, Jusof Etesam-ol- Molk (18741937), hazarde estis la patro de la tre respektinda poetino irana, Parvin Etesami (1916-1941). La iniciato de Esperanto pere de tiu avangarda intelektulo, kaj la revuo mem, grandparte impresis, kaj influis la mensojn de la tiamaj iranaj kleruloj tre favore al Esperanto.
La unua lernolibr-eto pers-lingva aperis en 1915. Iom-post-iom, formiĝis la unuaj klopodoj de irananoj vigligi la iranan movadon de Esperanto. Organiziĝis Esperanto-kursoj, fondiĝis ligoj de Esperanto en Tehrano, Tabrizo, Raŝto kaj Arako, aperis novaj lerno-libretoj, vortaretoj, kaj tradukoj. Tiel, la frua movado daŭris dum 23 jaroj ĝis 1933.
En sia unua ondo, Esperanto en Irano ek-burĝonis, sed, bedaŭrinde, ne fruktodonis. La antaŭ mondmilita atmosfero mal-helpis ankaŭ la evoluon de Esperanto en nia lando.
Ĉi tiu memuaro entenas miajn notojn ĝis la lasta nia kunsido en la marto 2010. La notoj mem kelkoble pli multas ol tiu ĉi memuaro. Se mi parolus pri aliaj dokumentoj, tekstoj el liaj verkoj, opinioj de aliaj geamikoj pri li kaj liaj aktivadoj ktp, la volumeno de tiu ĉi memuaro ankoraŭ pli multiĝus. Mi rezignis tian longigon ĉar mi volis skribi nur pri ne eldonitaj aferoj pri li, kiujn mi mem povus atesti. Alie tiaj memoraĵoj kaj tekstoj povos esti eldonataj pere de li mem aŭ aliaj liaj studentoj. Mia memuaro koncernas nur tion kion mi mem pripensis, ĉeestis, lernis kaj povos pridefendi.
